آرشیف ملی

ارشیف ملی به عنوان محل حفظ ونگهداری اسنادوآثارمهم وبا ارزش تاریخی خطی ،دست نویس و... بوده .سا ختمان آرشیف ملی که خود نیزبه مثابه یک اثرتاریخی پنداشته میشود؛ در زمان امیرعبدالرحمن ‌خان درمحوطه باغ چرم گری کابل برپا گردید. گرچه تاریخ دقیق ساخت این ساختمان معلوم نیست اما نظربه روایات  وقتی امیرعبدالرحمن‌خان ازسفربخارا برگشت، یک عده ازمهندسان ونگارگران بخارایی  را با خود به کابل آورد و این ساخت وسازنیز بدست ایشان انجام گرفت .این ساختمان درآغاز به منظور دفترکارشاهزاده حبیب‌ الله‌خان درنظرگرفته شده بود . بعداً به عنوان مهمانخانه دولتی ازآن بهره می‌ گر فتند. بعدها دوره آموزش عالی افسران دراین ساختمان تأسیس و آهسته آهسته متروکه شد تا اینکه درسال ۱۳۵۲ دروقت زمام داری سردارمحمد داود، این اداره بطورنمایشی با داشته‌های اندک وناچیزدرهمچون بخشی ازکتابخانه مربوط وزارت اطلاعات وفرهنگ وقت برپا شد وبعداً تصمیم گرفته شد تا ازاین سا ختمان تاریخی کار گرفته شود که کار ترمیم و باز سازی آن درسال ۱۳۵۲ آغاز و تا سال ۱۳۵۶ ادامه پیدا کرد . بعد آ دیدند که اگراسناد با ارزش نسخه های خطی به دسترس عموم مردم باشد آسیب می بیند ازهمین رو آرشیف ملی مستقل شد در سال 1356 به تعمیر فعلی که درآن قرار دارد،انتقال پیدا کرد سپس در سال ۱۳۵۹ رسمآ بنام آرشیف ملی افغانستان به عنوان یک ریاست مستقل در چوکات وزارت اطلاعات و فرهنگ مطرح شد روی ضرورت حفظ ا خانم معصومه نظری رییس آرشیف ملی سناد در این آرشیف می گوید:اسناد بسیار با ارزشی در کشور وجودداشت  که این اسناد شامل فرمانهای شاهان ، مکاتیبی که در ادارات دولتی تولید یا دریافت میشد ، اسناد شخصی مثل : قباله های شخصی ، نکاح خط ها ، پاسپورت ها ، تذکره ها و حتی طلاق نامه ، عرایض و بسیار عکس های تاریخی درهرکشورحفظ و نگهداری میشود به عنوان میراث های فرهنگی همان کشور و به عنوان منابع اولیه تحقیق و همینگونه نسخه های خطی که در آرشیف ملی وجود دارد نسخه های قلمی ودست نویس  استند که با دست نوشته شده و از گذشته گان ما به یادگار مانده .اینها به عنوان میراث های فرهنگی افغانستان مطرح هستند که تاریخ، فرهنگ وهنر افغانستان را به نمایش می گذارند که باید در یک جای مستقل و مشخص حفظ و نگهداری شوند تا به نسل های آینده افغانستان برسد از همین رو، آرشیف ملی درهر کشور بوجود میاید ؛ درواقع به هدف حفاظت ازمیراث های فرهنگی همان کشورهاست که فلسفه تشکیل یا بوجود آمدن آرشیف ملی افغانستان نیز همین است . آرشیف ملی افغانستان در مجموع پنج بخش دارد : بخش اداری که کارهای روزمره رابه پیش میبرد ، بخش نسخه های خطی که در این بخش حدود  هفت هزار و پنج صد  نسخه خطی در آن حفاظت میشود  ، بخش اسناد تاریخی که در این بخش حدود  یکصد هزارسند مختلف در این بخش حفاظت و نگهداری میشود ، بخش دیگر اطلاع رسانی و خدمات عامه است که در این بخش، کتابهای چاپی قدیمی و جدید نگهداری میشود و ومحقیقین مختلف به این بخش مراجعه میکنند و آنچه که ضرورت داشته باشند در دسترس شان قرار می گیرد .

بخش دیگری که داریم به نام حفاظت ومرمت یادمیشودکه وظیفه اش حفاظت فزیکی از میراث های ارشیف ملی است. مثلا نسخه های خطی ای که اوراق اش پاره و فرسوده شده؛ اسناد تاریخی ای است که انها هم آسیب دیده ؛بخش حفاظت و مرمت آنراترمیم میکند همان نسخه های خطی آثار چاپی و یا اسناد ی که ضرورت به ترمیم دارند برای این آثار پاکت ها و قطی های خاص میسازند وآنرا به شکل درست در مخزن ها حفظ میکنند. همچنان این بخش وظیفه اش اسکن کردن و دیجیتلایز ساختن آثار آرشیف ملی است که تا به راحتی به دسترس مراجعین ومحقیقین کشورقراربگیرد و ازطرفی هم، اصل اثرحفاظت میشود . کمترین آثار واسنادی که اینجا نگهداری میشود طبق قانون، چهل سال عمر شان است یعنی هر سند ی که چهل سال از عمرش گذشته باشد به آرشیف ملی نزد ما آورده میشود و درآرشیف ملی ما نگهداری میکنیم در قسمت قدیمی ترین اسناد، باید بگویم که نسخه های خطی ما که مربوط به قرن اول هجری قمری است قرآن خطی است که در پوست آهو نوشته شده  ، همچنان فرمان های از سلطان حسین با یقرا که بیش از پنج صد سال قدامت دارد و همینگونه اسناد مختلف از دوران های مختلف حکومتداری در افغانستان که شامل فرمان هاست ، عکسهای تاریخی است ، مکتوب ها ، قرار دادها و تفاهم نامه هاست که در بخش اسناد تاریخی ما نگهداری میشوند همینطورنسخه های ادبیات ، تاریخ ، شرعیات ، تفاسیرو... اند که اینها در بخش نسخه های خطی ما نگهداری میشوند که از قرن های مختلف به یاد گار مانده است. اما در قسمت مکاتیب، از یکهزا رسال دورتر نداریم .در طول جنگهای داخلی آرشیف ملی قفل بوده مخزن لاک و مهر بوده امکان دسترسی کسی به نسخه های خطی وجود نداشته تعمییرآرشیف ملی دراثرجنگها اندکی آسیب دیده بود البته بعدا ترمیم شد اما به نسخه ها و اسناد ما خوشبختانه آسیبی نرسیده