وقتی از دروازۀ ورودی باغ داخل میشوید، در انتهای باغ تنها ساختمان ویرانه یی به چشم می خورد چون درخت های تنومند ناجو اجازه نمی دهند که به آسانی، قصر ویرانۀ چهل ستون را نگاه کنید، باید به خاطر دیدن قصر، باغ را تا انتهایش طی کنید.
قصر چهل ستون در منطقۀ که اکنون به نام چهل ستون مشهور است قرار دارد؛ قصر چهل ستون در زمان شاه زمان (۱۷۷۰ – ۱۸۴۴ میلادی ) در سال ۱۷۹۶ میلادی ساخته شد. بنای اولیۀ ان در گذشته ویران شده و در زمان عبدالرحمن خان دو باره ساخته شد، این قصر به نام های قصر جهان نما و هندکی نیز یاد گردیده است. حبیب الله خان و سپس ظاهر خان پادشاهان افغانستان، این قصر را توسعه دادند و چهار طبقه ساختن. قصر چهل ستون دارای دو باغ داخلی و خارجی می باشد و مساحت باغ خارجی اش به ۳۰ هکتار میرسد. در زمان جنگ ها این قصر ویران شد و اکنون یک ویرانه از آن باقی مانده است در قدیم قصر دیگری به همین نام ( چهلستون ) در منطقه بالاحصار کابل نیز وجود داشته است همچنان در اصفهان ایران نیز کاخی به همین نام وجود دارد.
این قصر از طرف شمال به سرک عمومی چهل ستون – از طرف جنوب به نه برجه از طرف شرق کوه منار و از طرف غرب به دارالامان متصل می باشد.
نور احمد ۵۵ ساله می باشد. او ۴۵ سال است که در منطقه چهل ستون زنده گی میکند. او روز های آفتابی به خاطر چکر زدن به باغ قصر چهل ستون می آید. وی میگوید که در زمان جنگ آبادی ها ویران می شود این قصر هم استثنا نبود و نابود شد.
وی می افزاید که امان الله خان روز های جمعه به این قصر می آمد. چون پهلوی قصر یک کفتر خانه داشت و از کفتر هایش دیدن می نمود.
قصر چهلستون قبل از نابودیش به حیث مهمانخانه دولتی استفاده می گردید و ممانهای خارجی را پذیرای می کرد. این قصر مکانی برای دیدار های پادشاهان و رییس جمهور های کشورهای خارجی بود. در این مکان پادشاهان کشور به تفریح می آمدند. میگویند که معاهده دیورند در همین قصر چهلستون امضأ شدده است.
این قصر روی یک تپۀ سنگی قرار دارد و از سنگ مرمر – خشت – سمنت و آهن ساختته شده است. یک آشپزخانه – تشناب و حمام در کنار آن به چشم میخورد. اگر به تراس این قصر بروید میتوانید از انجا قسمت اعظم شهر کابل را مشاهده کنید به خصوص قصر دارالامان را که مثل قصر چهل ستون میران میباشد.
روز های جمعه کودکان و جوانان به باغ قصر چهل ستون می آیند، آنجا در میدانهای خاکی اش فتبال- کرکت- والیبال و بسکتبال بازی می کنند پیر مردان در چمن های باغ پتوی شان را پهن می کنند و در زیر نور خورشید دراز می کشند.
عبدالمجید ۱۹ ساله است، بار اولش است که از این باغ دیدن میکند. میگوید که به خاطر باز دید به این قصر از منطقه خیر خانه امده است.
وقتی داخل قصر می شویم لحظه ای افسوس می خوریم، چون به شکل وحشتناکی ویران شده است؛ در بعضی از اتاق هایش سیاهی دود اتش هنوز به چشم می خورد. روی دیوارهای قصر یاد گارهای عجیب و غریبی نوشته شده است، در روی یکی از دیوارها این چنین نوشته شده است:
روز مرگم اشک را پیدا کنید
روی قلبم عشق را پیدا کنید
این قصر شاید تنها قصر باشد که کمتر باز دید کننده دارد، بوی مدفوع انسان در فضای قصر ویران شده حس مگردد. یک تابلوی فلزی روی دیوار قصر نصب است و مربوط وزارت اطلاعات فرهنگ می باشد و روی آن نوشته است که این مکان از جمله آثار تاریخی کشور محسوب می گردد.
محمد ایوب ۶۸ ساله می باشد، او از این قصر خاطره های زیادی دارد وی می گوید که برای تفریح آمده است محمد ایوب ۲۷ سال است که در این منطقه زنده گی میکند، او به یاد دارد که قبل از این که قصر ویران شود چقدر زیبا بوده است.
در باغ این قصر درخت های ناجو، توت، بید و گل های مرسل محمدی به چشم میخورد، در منطقۀچهلستون تعداد زیادی از مکان های قدیمی نیز وجود دارند. میتوان از کوه سیاه، نه برجه، زیر کوتل، زیر منار، دشت پدوله نامبرد. باغ قصر تازه باز سازی شده است.
افغانها به مهمان دوستی و مهمان نوازی مشهور اند. اما مهمانخانۀ دولتی شان ویران شده است، امروز مهمانهای خارجی در ارگ ریاست جمهوری، هوتل ها و مهمان خانه های خصوصی پذیرایی می شوند. 