د پل خشتی جامع جومات

مسجد جامع پل خشتی یکی از مساجد بزرگ شهر کابل است که روزانه هزاران مسلمان درآن به بارگاه بی نیاز الهی سرعجز گذارده و از ارشادات دینی علمای کرام که از منبر آن تبلیغ می گردد مستفید می شوند. گنبد و مینار این مسجد، قبل از اعمارساختمان های جدید و بلند منزل های امروزی از بیشترینه نقاط شهر کابل، قابل دید بود. این مسجد شریف تاریخ طولانی داشته و روایت گونه گون در زمینه وجود دارد. تفسیر شریف ابن کثیر از گفته جناب حسن بصری ( رح) تحت آیه(والمسلمین الریح غدوها شهرو رواحها شهر) رکوع دوم سوره السبا چنین  توضیح فرموده اند که: حضرت سلیمان ( ع) صبح را به دمشق، چاشت را در استخر تبریز و شب را به کابل سپری کرده همچنان در تفسیر حسینی در پاره 22، سوره سبا، رکوع دوم  آیه 11 صفحه 964 به این موضوع نیز اشاره گردیده است. به همین دلیل کوچه خوابگاه کابل را به نسبت خوابگاه حضرت سلیمان (ع) مسما نموده اند. گمان می رود زمین مسجد شریف پل خشتی مکان عبادت گاه حضرت سلیمان( ع ) باشد، که از آن درحدود سه هزار سال سپری شده است. پس از آنکه کابل به تصرف مسلمانان عرب درآمد و فروغ جاودانی دین مبین اسلام در وادی کابل تابید، سران اسلام و برخی از اصحاب کرام با ابتکاری که داشتند و هم از روی تواریخ و شواهد می دانستند که درلب دریای کابل معبدی بوده که به گذشت زمان از بین رفته آنها به دست خویش سنگ اول این مسجد را گذاشتند که همان سنگ مذکور در محراب بهاری مسجد سابقه محفوظ و بعد از تهداب گذاری بنای جدید توسط یک تعداد علمای کرام به تهداب محراب مسجد حاضر گذاشته شده است. این مسجد شریف از گذشته تا به حال عبادتگاه و قابل احترام خاص می باشد و نظر به دلایل موثقی که وجود دارد، بعد از مسجد شریف شاه دو شمشیره(ع) دومین مسجد است که در کابل اعمار گردیده است، این مسجد شریف به نام مسجد لب دریا نیز مشهور بوده است چون تعداد نماز گذاران و رفت و آمد مسلمانان درشهر روز به روز افزودی می یافت ایجاب می نمود پل بالای دریای کابل مقابل مسجد اعمار شود. روایاتی وجود دارد که پل مذکور از خشت مسجد اعمار شده و به همین دلیل به نام پل خشتی مسمی گردیده است. بعد در سال 1271 هجری شمسی در زمان سلطنت امیرعبدالرحمن خان درقسمت وسطی مسجد بنای دیگری اعمار گردید که دارای سه دالان، هفت رواق و بیست و یک گنبد داشت و در وسط هرگنبد یک چراغ بزرگ که در آن تیل خاک می سوخت، آویزان گردید و توسط لنگرهای زنجیری پایین و بالا می شد، این چراغ ها در آن زمان، از عظمت ویژه ی برخوردار بود. فرش داخل مسجد سندله کاری و بیرون آن با تخته سنگ های عادی فرش گردیده به اندازه ای ظریف کاری و صاف شده بود که با سنگ های مرمر همسری میکرد. در آن وقت مرحوم شاهین مرزا که صدای رسا و آواز بلند داشت، پنج وقت برای مردم کابل ندای محمدی (ص) را پخش می کرد و امام مسجد مرحوم حافظ غلام علی خان بود. درسال 1303 به فرمان اعلیحضرت امان الله خان یک مدرسه برای اطفال نو آموز در این مسجد برگذار شد و ترمیمات اساسی تعمیر مسجد صورت گرفت و یک حوض و وضو خانه مجهز در آن نیز ساخته شد. برای خطیب، خادم و ملا امام مسجد یک مقدار معاش نیز منظور گردید در زمان سلطنت محمد ظاهر شاه به اعمار و توسعه آن مطابق سبک و روش معیار های عصری مساجد بزرگ ممالک اسلامی جهان پرداخته شد ،مسجد سابقه را شهید و در اوایل سال 1334 سنگ تهداب مسجد بزرگ کنونی را گذاشت، این مسجد شریف که منار آن 62 متر و گنبد سبزرنگش از کرسی 18 متر ارتفاع داشته گنجایش 3000 نمازگذار را دریک وقت دارا می باشد، تماماً ایوان رواق ها طبقه اول و دوم زینه های عریض دهلیز ها و دیوار ها از سنگ مرمر شفاف کار شده و روی گنبد آن، با کاشی سبز آبی رنگ، مزین گردیده است که به تاریخ 4 عقرب سال 1345 به پایه اکمال رسیده  و گشایش یافت. یک قندیل بسیار بزرگ در وسط گنبد آویزان گردید که 1600 کیلو گرام وزن دارد. در رواق ها و دیوار های مسجد به تعداد هفتاد آویز های بلوری نصب گردیده است که داخل و خارج مسجد را نورانی می سازد. این مسجد شریف دارای 17 نفر پرسونل بوده که متشکل از خطیب، ملا امام، موذن، مدیر حفظ و مراقبت، یک نفر برقی، دو تن خانه سامان و ده نفر خادم می باشد